Ga jij bewust om met vet?

Vet is een vaak verkeerd begrepen macronutriënt. Het wordt vooral geassocieerd met ongezond eten, hart en vaatziektes, overgewicht, etc. Maar net als het lichaam koolhydraten en proteïnen nodig heeft is dit bij vet niet anders.
Vet is een bron van energie. Deze energie wordt gemeten in kilocalorieën (kcal) of kilojoules. Wanneer je de kcal bekijkt van deze macronutriënten kan je zien dat vet inderdaad meer kcal/gram heeft.
Eiwit – 4 kcal/g
Koolhydraat – 4 kcal/g
Fat – 9 kcal/g
Toch wil dit niet perse zeggen dat een eventueel teveel aan kcal zal opgeslagen wordt als vet. Factoren zoals hoe het eten wordt verwerkt, hoe iemand zijn voedingsgewoontes eruit zien, wat de kwaliteit is van het voedsel en of de persoon in kwestie sport, hebben daar invloed op.
Nut van vet
Vet hoeft niet perse iets te zijn wat gebannen moet worden uit een gezond voedingspatroon. Vet heeft zijn nut in het lichaam.
Leveren van energie
Helpt bij vertering van voedsel
Instandhouding van immuunsysteem
Heeft preventieve functie bij het voorkomen van hart en vaatziekten, niettemin kan dit dat ook net in de hand werken
Opname van vitamines, meer bepaald vetoplosbare vitamines zoals A, D, E en K.
Hormoon regulatie
Soorten vetten
Voor we erbij stil staan of vet nu goed of slecht is, zou je moeten weten welke vetten er zijn. Er zijn drie verschillende soorten vetten, ingedeeld op basis van hun chemische samenstelling. Alle vetten bevatten meer dan 1 soort vet,maar worden ingedeeld afhankelijk van welke het meest aanwezig is.
Verzadigde vetten: Vooral terug te vinden in dierlijke producten zoals bvb melkproducten en rood vlees. Daarnaast maakt het lichaam dit ook aan uit suikers of andere vetten. Dit doet het lichaam onder andere om de organen te beschermen of als energiereserve.
Onverzadigde vetten: Deze worden onderverdeeld in enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetten, en vooral terug te vinden in plantaardige producten. Enkelvoudig onverzadigde vetten zijn vooral terug te vinden in olijfolie, avocado en noten. Meervoudig onverzadigde, ook essentiële vetten genaamd, zijn vetten die het lichaam niet zelf kan aanmaken, en zoals de term het al zegt essentieel zijn voor het lichaam. De meest gekende zijn omega 3 en 6, vooral terug te vinden in vette vis, walnoten, schelpdieren en groene groentes. Er wordt vaak geclaimd dat er een juiste verhouding moet zijn tussen omega 3 en 6. Het belang hiervan voor de gezondheid werd nooit bewezen.
Transvetten: Deze komen in de natuur voor, bijvoorbeeld in dierlijk vet, maar wordt ook door de mens gemaakt die plantaardige oliën omzetten in harde vetten. Hetzelfde proces gebeurt in de magen van herkauwers. Deze vetten zul je vooral aantreffen in bewerkte voedingsmiddelen zoals gebakjes, fastfood en diepgevroren bereide maaltijden, sommige margarines, chips en gefrituurd eten.
Maar welke vetten zijn nu noodzakelijk en waarom. Iedereen is het erover eens dat het lichaam nood heeft een de essentiële vetten. Deze zouden de weerstand verhogen, ontstekingsremmende werking hebben, etc.

Maar wat met de verzadigde en enkelvoudig onverzadigde vetten. Van de onverzadigde vetten zou je kunnen zeggen dat ze van de betere soort zijn omdat deze geen stijging in de cholesterol met zich meebrengen, een belangrijke factor bij hart en vaatziekten omdat het vet zich hecht aan de wanden van de bloedvaten.
Dit is een ander verhaal met transvetten, deze zijn overbodig en worden het beste vermeden. Anders dan bovenstaande vetten heeft het lichaam dit vet niet nodig. Onderzoek toonde aan dat deze vetten een bewezen negatieve invloed hebben op hart en vaatziekten, diabetes, obesitas , daling kwaliteit botstructuur en spiermassa, etc.
Hoe ziet een gezond eetpatroon er nu uit
Op zich moet je onthouden dat het lichaam om diverse redenen vet nodig heeft, met uitzondering van transvetten. Deze vermijd je beter, niet alleen omdat je slank zou blijven, maar ook om gevolgen die je misschien niet ziet. Vaak wordt er gezegd over een 'mager' iemand dat deze persoon gerust wat meer vet mag eten, verwijzend naar gebakjes, gefrituurd eten, etc. Dit is natuurlijk onzin! Dit heeft misschien op korte termijn uiterlijk geen negatieve bijwerkingen, maar inwendig zeker en vast! Je kan stellen dat onverzadigde vetten de beste bron zijn van vetten. Deze hebben een gunstige invloed op de cholesterol, wat verzadigde vetten niet hebben. Onderzoek toonde aan dat de verzadigde soort de slechte cholesterol (maar ook de goede) in de hand werken, al is dit tot op heden nog niet bewezen. Daarom eet je deze producten best met mate.
Een belangrijke nuance hierbij is dat cholesterol niet alleen maar negatieve eigenschappen heeft. Het staat in voor de productie van vitamine D, staat in voor gezond zenuwstelsel, beter imuunsysteem, etc. Het lichaam maakt zelf cholesterol aan, in de lever, daarom is het belangrijk dat je niet extra cholesterol daarbovenop gaat eten. Want uit wat je eet maakt de lever ook nog eens cholestrol aan! Het wordt problematisch wanneer er teveel cholesterol aanwezig is, zodat deze zich begint op te hopen in de bloedbanen. Cholesterol lost zich niet op in het bloed, maar hecht zich vast aan eiwitten, lipoproteinen. Het onderscheid wordt gemaakt tussen slechte cholesterol LDL (low density lipoproteïne) die cholesterol via de lever naar de organen brengt, en zich aan de wanden van de bloedvaten vasthecht. De goede cholesterol is HDL (high density lipoproteïne), omdat die net de cholesterol wegvoert uit de organen. Je kan dus zeggen dat je beter weinig LDL hebt, en genoeg HDL. Het eten van enkelvoudig onverzadigde vetten optimaliseert deze verhouding.
Een gevarieerd en kwalitatief goed eetpatroon zorgt ervoor dat je voldoende en toch niet teveel vet binnen krijgt. Ook voor de sporter is dit zeker van belang, omdat deze zijn verhouding tussen vet en spiermassa wil optimaliseren, voor optimale sportpresstaties. Hier ligt vaak een mogelijkheid tot verbetering! Vet moet niet gebannen woorden maar soms bij onwetende sporters die gezond eten net verhoogd. Dit is nogmaals het bewijs dat een gezond voedingspatroon bestaat uit vooral onbewerkte en pure producten.
Bron:
Antonio, J., Kalman, D., Stout, J., Greenwood, M., Willoughby, D., Haff, G. (2008) Essentials of Sports Nutrition and Supplements. New Jersey. Humana Press.
McPherson, P. A. C., & McEneny, J. (2012). The biochemistry of ketogenesis and its role in weight management, neurological disease and oxidative stress.Journal of physiology and biochemistry, 68(1), 141-151.